Πνευματικά θησαυρίσματα από ομιλίες του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ ΚΑΙ ΚΕΝΟΔΟΞΙΑ

Αν θέλεις να συνετίσεις έναν υπερήφανο άνθρωπο,

μη μεταχειριστείς πολλά λόγια. Θύμισέ του μόνο την

ανθρώπινη φύση του και τη ρήση του σοφού Σειράχ: «Τί

ὑπερηφανεύεται γῆ καὶ σποδός;(:Γιατί έχει τόση

αλαζονεία και υπερηφανεύεται ο άνθρωπος, που είναι

χώμα και στάχτη;)»[Σοφία Σειράχ 10,9]. Κι αν εκείνος

σου πει ότι χώμα και στάχτη θα γίνει μετά τον θάνατό

του, δώσε του να καταλάβει ότι και τώρα, που ζει δεν

είναι τίποτα περισσότερο. Ας μην ξεγελιέται, βλέποντας

την ομορφιά του· έχοντας την υγεία του, νιώθοντας τη

δύναμη του, απολαμβάνοντας τις χαρές της σύντομης

επίγειας ζωής. Χώμα και στάχτη είναι, «αφού, και όσο

ακόμα ζει, αρχίζει η φθορά του»[Σοφ.Σειρ.10,9: «Ὅτι ἐν

ζωῇ ἔῤῥιψα τὰ ἐνδόσθια αὐτοῦ(:Διότι του υπερήφανου

ανθρώπου, ενόσω ακόμη ζούσε, έριξα κάτω τα εντόσθιά

του)»].

Ας παρατηρήσει ο καθένας μας, πόσο ασήμαντη είναι

η ύπαρξή μας. Ας μην περιμένει τη μέρα του θανάτου

του, για να συνειδητοποιήσει τη μηδαμινότητά του. Ας

την αντιληφτεί από τώρα, στρέφοντας φιλοσοφημένα τη

σκέψη του μέσα του και γύρω του, στον εαυτό του και

στους άλλους. Ας μη χάσει, όμως, το θάρρος του,

διαπιστώνοντας την ανθρώπινη φθαρτότητα, ο Θεός δεν

έκανε έτσι τα πράγματα επειδή μας μισεί, αλλά

απεναντίας επειδή μας αγαπά και νοιάζεται για μας. Με

αυτόν τον τρόπο μας παρέχει πολλές αφορμές για να

γινόμαστε ταπεινοί. Αλήθεια, αν ο άνθρωπος, παρόλο

που είναι πλασμένος από το χώμα της γης, τόλμησε να

πει «Θα ανέβω στον ουρανό» [βλ. Ησ. 14,13-16: «Σὺ δὲ

εἶπας ἐν τῇ διανοίᾳ σου· εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναβήσομαι,

ἐπάνω τῶν ἀστέρων τοῦ οὐρανοῦ θήσω τὸν θρόνον

μου, καθιῶ ἐν ὄρει ὑψηλῷ, ἐπὶ τὰ ὄρη τὰ ὑψηλὰ τὰ πρὸς

Βοῤῥᾶν, ἀναβήσομαι ἐπάνω τῶν νεφῶν, ἔσομαι ὅμοιος

τῷ Ὑψίστῳ,νῦν δὲ εἰς ᾅδην καταβήσῃ καὶ εἰς τὰ θεμέλια

τῆς γῆς. οἱ ἰδόντες σε θαυμάσονται ἐπὶ σοὶ καὶ ἐροῦσιν·

οὗτος ὁ ἄνθρωπος ὁ παροξύνων τὴν γῆν, ὁ σείων

βασιλεῖς;(:Εσύ λοιπόν όταν ζούσες, είπες με τον νου σου:

’’Θα ανεβώ στον ουρανό, επάνω στα αστέρια του ουρανού

θα στήσω τον θρόνο μου, θα καθίσω ένδοξος βασιλιάς σε

όρος υψηλό, στα όρη τα υψηλά, που βρίσκονται προς τον

Βορρά. Θα ανεβώ’’, είπες, ‘’επάνω από τα σύννεφα, θα

γίνω όμοιος προς τον Ύψιστο Θεό’’. Τώρα ιδού, θα

κατεβείς στον άδη, στα βάθη, όπου υπάρχουν τα θεμέλια

της γης. Οι άνθρωποι, οι οποίοι θα δουν το κατάντημά

σου, θα καταπλαγούν και θα πουν: ’’αυτός λοιπόν είναι ο

άνθρωπος που ανετάρασσε και τρομοκρατούσε την

οικουμένη, συγκλόνιζε και κατεκρήμνιζε τους

βασιλείς;’’»],πού θα έφτανε με το λογισμό του αν δεν τον

συγκρατούσε σαν χαλινάρι η αδύναμη φύση του;.

Όταν λοιπόν δεις κάποιον να φουσκώνει από

υπερηφάνεια, να τεντώνει τον λαιμό του, να ανασηκώνει

τα φρύδια του, να κυκλοφορεί με ακριβά αμάξια, να

απειλεί να κάνει κακό στους συνανθρώπους του, πες του:

«Γιατί έχει τόση αλαζονεία το χώμα και η στάχτη, αφού

και όσο ακόμα ζει, αρχίζει η φθορά του;»[: Σοφ. Σειρ.

10,9].

Αυτό ισχύει όχι μόνο για τον κοινό άνθρωπο, αλλά και

γι’ αυτόν που κάθεται σε βασιλικό θρόνο. Μην κοιτάς τη

βασιλική πορφύρα, το στέμμα, τα χρυσοκέντητα

ενδύματα. Κοίτα και στοχάσου την ανθρώπινη φύση του

βασιλιά. Τότε θα αναφωνήσεις και εσύ μαζί με τον

προφήτη: «Πᾶσα σάρξ χόρτος, καὶ πᾶσα δόξα ἀνθρώπου

ὡς ἄνθος χόρτου(:Κάθε άνθρωπος είναι σαν το χορτάρι

και η δόξα του όλη φευγαλέα σαν το

αγριολούλουδο)»[Ησ. 40,6].

Γιατί λοιπόν υπερηφανεύεσαι, άνθρωπέ μου; Κατέβα

από τα ύψη της ανόητης αλαζονείας σου και εξέτασε την

ευτέλειά σου. Χώμα και στάχτη είσαι, καπνός και σκιά,

χορτάρι και αγριολούλουδο. Τι πιο γελοίο από το να

καμαρώνεις; Εξουσιάζεις μήπως πολλούς ανθρώπους; Και

τι ωφελείσαι, όταν εξουσιάζεις ανθρώπους και

εξουσιάζεσαι από τα πάθη σου; Είσαι σαν κι εκείνον που

στο σπίτι του δέρνεται από τους υπηρέτες του και στην

αγορά εμφανίζεται καμαρωτός επειδή έχει άλλους κάτω

από την εξουσία του. Μακάρι να ήσουν εξουσιαστής των

παθών σου και όμοιος με όσους συναντάς στην αγορά. Αν

λοιπόν είναι αξιοκατάκριτος όποιος υπερηφανεύεται για τις

πραγματικές αρετές του, δεν είναι στ’ αλήθεια γελοίος

όποιος υπερηφανεύεται για πράγματα ολότελα τιποτένια;

Ταλαίπωρε άνθρωπε! Η ψυχή σου λιώνει από την πιο

φοβερή αρρώστια, την αρρώστια της αμαρτίας, κι εσύ

καμαρώνεις για τα πολλά σου χρήματα και κτήματα; Μα

όλα τούτα δεν είναι δικά σου. Κι αν δεν πιστεύεις στα

λόγια μου, κοίτα τι έγινε με εκείνους που έζησαν πριν από

σένα. Αν πάλι είσαι τόσο μεθυσμένος από τα πλούτη ή τη

δόξα και δεν διδάσκεσαι από τα παθήματα των άλλων,

περίμενε λίγο, και θα γνωρίσεις από το δικό σου πάθημα

τη ματαιότητα των επίγειων αποκτημάτων και

απολαύσεων. Όταν θα φεύγεις από τον πρόσκαιρο αυτό

κόσμο και δεν θα έχεις πια στην εξουσία σου ούτε μιαν

ώρα, όλα όσα διαθέτεις, χωρίς να το θέλεις, θα τα αφήνεις

σε άλλους, ίσως μάλιστα σε εκείνους που πρωτύτερα δεν

ήθελες καν να αντικρίσεις.